Monthly Archives Listopad 2015

Polityczna organizacja klasy panującej ekonomicznie, mająca na celu ochronę jej klasowych interesów w oparciu o monopol fizycznej przemocy. „Państwo jest machiną do utrzymania panowania jednej klasy nad drugą. Różnego rodzaju burżuazyjne teorie państwa — niezależnie od występujących miedzy nimi różnic — stoją na stanowisku ponadklasowego charakteru państwa i widzą w nim instytucję służącą dobru powszechnemu. Powstanie państwa związane jest z powstaniem własności prywatnej i wyzysku oraz z podziałem społeczeństwa na przeciwstawne klasy. Antagonistyczny charakter sprzeczności klasowych doprowadza do rozpadu, opierającego się na społecznej własności środków produkcji, ustroju wspólnoty pierwotnej i powstania społeczeństwa klasowego wyposażonego w organizację państwową...

Wzrost obrotów handlu międzynarodowego doprowadził do rozwoju i udoskonalenia systemu międzynarodowych umów handlowych, zawieranych dla stworzenia dogodnych warunków wymiany towarowej między partnerami. Podstawową częścią umowy handlowej stała się wówczas tzw. klauzula największego uprzywilejowania. Umawiające się strony, które przyznawały sobie wzajemnie klauzulę największego uprzywilejowania, zobowiązywały się traktować towary sprowadzane od partnera nie gorzej niż produkty jakiegokolwiek innego kraju. Gdy państwo A, które przyznało klauzulę największego uprzywilejowania państwu B, udzieliło w innej umowie obniżki ceł na towary importowane z państwa C, obniżka przysługiwała automatycznie produktom pochodzącym z państwa B...

Wartość produkcji końcowej netto obejmuje wartość sprzedanych produktów roślinnych, suszu ziemiopłodów, produktów pochodzenia zwierzęcego, wyrobów przemysłu rolnego oraz usług, pomniejszoną o wartość-zakupionych nasion i sadzeniaków, ziemiopłodów na produkcję suszu, surowców dla przemysłu rolnego, inwentarza żywego oraz pasz, skorygowaną o zmianę stanu inwentarza żywego, zapasów magazynowych i produkcji w toku oraz powiększoną o dotacje wyrównawcze. Produkcja końcowa netto jest miernikiem produkcji globalnej w tym sensie, że zawiera w sobie nakłady materiałowo-pieniężne. Obejmuje ona produkcję zakończoną, a więc te produkty, które w danym przedsiębiorstwie nie podlegają dalszej przeróbce i są zbywane...

Łączne określenie ubezpieczeń majątkowych i osobowych, używane w nauce polskiej dla ich przeciwstawienia ubezpieczeniom społecznym. Ubezpieczenia gospodarcze stanowią opartą na wykorzystaniu działania prawa wielkich liczb formę organizowania wspólnot ponoszenia ryzyka określonych zdarzeń losowych, takich jak klęski żywiołowe (np. gradobicie, powódź, pożar) oraz tzw. nieszczęśliwe wypadki: osobiste (utrata zdolności do pracy, utrata żywiciela), komunikacyjne (np. samochodowe), techniczne (np. awaria maszyny, szkody wodociągowe), społeczne (np. rabunek, kradzież). Wspólność ryzyka zagrażającego gronu osób (np, ryzyko pożaru budynku w odniesieniu do posiadaczy budynków) sprawia, że z natury rzeczy grono to stanowi wspólnotę w sensie narażenia na to samo niebezpieczeństwo...

W rolnictwie szczególną rolę odgrywają dwa rodzaje substytucji: między nakładami pracy żywej a nakładem kapitału oraz między nakładami ziemi a nakładami kapitału i pracy żywej. Zastępowanie pracy kapitałem wyraża się we wzroście technicznego uzbrojenia pracy — proces ten określa się mianem mechanizacji rolnictwa. Zastępowanie ziemi pracą żywą lub kapitałem znajduje odbicie w większej intensywności użytkowania ziemi, tj. we wzroście nakładów pracy lub kapitału na jednostkę powierzchni — proces ten określa się mianem intensyfikacji rolnictwa. Współcześnie występuje także tendencja do zastępowania pracy żywej ziemią. Objawia się to w podnoszeniu relacji: ziemia — silą robocza proces ten określić można mianem ekstensyfikacji rolnictwa...

Ze względu na potrzeby poszczególnych członków i konieczność stabilizacji warunków ich bytu spółdzielnie produkcyjne przyjęły system gwarantowanego minimum dochodu (gwarantowana opłata pracy)3. System ten polega na tym, że w każdym miesiącu wypłaca się wszystkim pracującym w spółdzielni z góry ustaloną „płacę roboczą”, natomiast całkowite rozliczenie następuje w końcu roku. Podstawę ustalania gwarantowanej opłaty pracy stanowi planowana na dany rok wysokość opłaty dniówki obrachunkowej, która z kolei jest pochodną planowanego dochodu ogólnego. Nie oznacza to jednak, że w spółdzielniach istnieje normalna płaca robocza, ustalona z góry i znana pracownikowi przy zawieraniu urnowy o pracę...

Gospodarka chłopska wykazuje wiele podobieństw w zakresie tworzenia i podziału dochodów z cała gospodarką narodowa. Jest tak dlatego, że gospodarstwo chłopskie jest mim-społeczeństwem, wobec czego w mikroskali występują tu te wszystkie prawidłowości, które rządzą rozwojem całego społeczeństwa. Są jednak różnice pomiędzy tym co faktycznie jest dochodem, a tym co za dochód uznaje indywidualny rolnik. Maksymalizacja dochodu, jako cel działalności indywidualnego gospodarstwa chłopskiego, wynika z jego istoty, z jego dwoistego charakteru. Chłop jest człowiekiem pracy i zarazem właścicielem środków produkcji. Sam pracuje w swoim gospodarstwie i sam sobie wypłaca wynagrodzenie za pracę. Jako drobny wytwórca nie sprzedaje swej siły roboczej, lecz produkty swej pracy...

Rozwój banków i kredytu w drugiej połowie XIX w. w Stanach Zjednoczonych miał odmienny przebieg. W czasie wojny domowej i bezpośrednio po niej, wraz z szybkim rozwojem przemysłu, zaczęły powstawać wielkie banki kredytowe. Koncentracji kapitału przemysłowego towarzyszyła koncentracja kapitału bankowego. Tak było w przypadku Morgana i Rockefellera, którzy należeli do największych przemysłowców i równocześnie bankierów Stanów Zjednoczonych. W końcu XIX w. znajdujące się pod ich wpływem banki starały się podporządkować sobie całą gospodarkę amerykańską. Podstawą zmian w amerykańskim systemie bankowo-kredytowym w drugiej połowie XIX w. stała się ustawa bankowa, wydana w 1864 r., w myśl której wzrastały wpływy rządu centralnego w bankowości...

W miarę rozwoju pomyślnej koniunktury zaczynają narastać elementy negatywne, osłabiające aktywność gospodarczą i prowadzące ostatecznie do załamania. U przedsiębiorców pojawiają się mianowicie wątpliwości czy możliwe będzie uzyskanie w przyszłości przewidywanej stopy rentowności od kapitałów. Ożywienie gospodarcze, jakie występuje na początku cyklu koniunkturalnego, wywiera nacisk na ceny środków produkcji, podnosi koszty produkcji i obniża „krańcową wydajność kapitału”. Wzmaga to pesymistyczne przewidywania przedsiębiorców, które rozprzestrzeniają się na coraz nowe dziedziny działalności...

W Polsce nacisk czynników skłaniających do intensywnego zagospodarowania ziemi jest — w związku z utrzymywaniem się wysokiego popytu na żywność i stosunkowo niskiej zasobności w ziemię — bardzo duży, nie mniejszy niż w tej ostatniej grupie krajów. Niższy jest jednocześnie poziom rozwoju gospodarczego, co ogranicza możliwość stosowania techniki wytwórczej o wysokim wkładzie kapitału. Wynika z tego konieczność stosowania w rolnictwie polskim techniki w większym stopniu oszczędzającej ziemię niż pracę żywą. Mimo wszystko techniki wytwórcze w rolnictwie polskim zmieniają się, i to stosunkowo szybko...