Dochod chlopski

Społeczno-ekonomiczną treść dochodu chłopskiego określa fakt, że jest to dochód wytworzony własną pracą. Jakkolwiek cały dochód rodziny chłopskiej (opłata pracy + dochód czysty) na zewnątrz występuje w jednej formie, to jednak nie można pomijać faktu, że tkwi w nim dochód z pracy oraz dochód z tytułu własności. Jest to logiczna konsekwencja tego, że gospodarstwo chłopskie jest swoistą jednością dwu elementów, mianowicie warsztatu pracy dla rolnika i członków jego rodziny oraz indywidualnej własności środków produkcji. Podział dochodu chłopskiego na opłatę pracy żywej oraz dochód czysty dokonuje się nie ex ante (jak to ma miejsce poza systemem gospodarki chłopskiej, gdzie mamy do czynienia z najmem siły roboczej), lecz ex post. Jako przybliżoną opłatę pracy traktuje się najczęściej skonsumowaną część dochodu chłopskiego, a powstałą nadwyżkę — jako dochód czysty. Choć nieunikniona jest pewna umowność proporcji takiego podziału i chociaż nie są one znane z góry, to jednak podział taki teoretycznie można uzasadnić i przeprowadzić. Te części dochodu mają też swój odrębny charakter ekonomiczny. Innym możliwym sposobem wyodrębnienia opłaty pracy z dochodu chłopskiego jest wycena nakładów robocizny na podstawie płacy roboczej uzyskiwanej poza rolnictwem chłopskim. Taką podstawą może być opłata pracy w rolnictwie państwowym, 'bądź też w działach pozarolniczych, gdzie pracuje znaczna część ludności wiejskiej (chłopi-robotnicy).