Feudalizm

Formacja społeczno-ekonomiczna, w której -sposób produkcji opiera się na feudalnej własności ziemi należącej do panującego, rycerstwa lub kościoła: bezpośrednim producentem jest chłop „poddany”, przywiązany do ziemi i zobowiązany do szeregu świadczeń na rzecz pana: najważniejszym świadczeniem jest renta feudalna występująca w trzech formach: odrobku, produktu i czynszu: w początkowym okresie feudalizmu, gdy dominowała gospodarka naturalna, występowały w zasadzie naturalne formy renty: wraz z rozwojem gospodarki towarowej rozszerzała się renta pieniężna. Typową dla feudalizmu jednostką produkcyjną jest drobne, samowystarczalne gospodarstwo chłopskie. W krajach Europy środkowej i wschodniej pojawiła się w XV—XVI w. szczególna forma gospodarstwa rolnego — folwark pańszczyźniany wykorzystujący rentę odrobkową do masowej produkcji towarowej. W epoce feudalizmu nastąpił poważny rozwój sił wytwórczych, który doprowadził do społecznego podziału pracy i wyodrębnienia się spośród rolników rzemieślników, a następnie kupców. Rzemiosło zorganizowane w cechy skupiało się w miastach. Rozwój miast i mieszczaństwa, a szczególnie kupiectwa, doprowadził do formowania się nowej, silnej ekonomicznie klasy społecznej, burżuazji.