Kapitał działający w sferze cyrkulacji towarów: stanowi pierwotną, najstarszą formę występowania kapitału: pojawia się w okresie powstawania społeczeństwa niewolniczego i występuje zarówno w formacji niewolniczej, jak i feudalnej, poprzedzając powstawanie kapitału przemysłowego. Warunkiem pojawienia się kapitału handlowego jest istnienie prostego obiegu towarowego i pieniężnego. Kapitał handlowy odgrywa aktywną rolę w procesie -akumulacji pierwotnej i tworzenia się stosunków kapitalistycznych. W okresie tym kapitał handlowy wpływa na przyspieszenie rozwoju sił wytwórczych i produkcji towarowej, występuje jako organizator produkcji kapitalistycznej w postaci systemu nakładczego i manufaktur. W kapitalizmie kapitał handlowy stanowi wyodrębnioną część kapitału przemysłowego. Wyodrębnienie się w procesie ruchu okrężnego kapitału przemysłowego jego części w postaci kapitału handlowego stanowi szczególną formę społecznego podziału pracy między kapitalistami: prowadzi ono do zmniejszenia się części kapitału przemysłowego zatrudnionej w sferze cyrkulacji i przyspiesza obieg kapitału. Kapitał handlowy występuje w formie kapitału towarowo-handlowego i pieniężno-handlowego, dokonując ruchu okrężnego wg wzoru P-T-P. Kapitał handlowy nie wytwarza wartości i wartości dodatkowej, zysk kapitalisty handlowego stanowi część wartości dodatkowej wytworzonej przez kapitał przemysłowy, uzyskiwaną przez kapitał handlowy w drodze walki konkurencyjnej dzięki pracy najemnych pracowników handlu.