Stosowanie środków zmierzających do osiągnięcia w jakiejś dziedzinie zamierzonego celu w sposób najlepszy i najpełniejszy w oparciu przede wszystkim o zasady i metody wskazane przez zdrowy rozsądek. W wyniku zabiegów racjonalizacyjnych osiąga się lepsze wykorzystanie środków materialnych, zwiększa się wydajność pracy, poprawia się warunki pracy, obniża się koszty własne. Rodzaje racjonalizacji: techniczna — polega na ulepszeniu procesu technologicznego: ekonomiczna — obejmuje ulepszenia w zakresie służby zaopatrzenia, zbytu, gospodarki finansowej itd.: organizacyjna — zajmuje się zagadnieniami organizacji pracy i procesu produkcji: związana z problemami fizjologii, psychologii i socjologii pracy oraz kwalifikacji pracownika — dotyczy doboru pracowników, ich kwalifikacji, współżycia w zakładach pracy itd. W przedsiębiorstwach występują następujące formy: wynalazki pracowników: ulepszenia techniczne: zabiegi gospodarczo-organizacyjne, jak np. udoskonalenie systemu zarządzania, kooperacji itd. W krajach socjalistycznych r. stała się dość szerokim ruchem, obejmującym robotników, pracowników inżynieryjno-technicznych i in.