Układ cen powoduje iż kombinacja czynników produkcji w każdym kraju i w każdych warunkach ma inny charakter. Przy obfitości ziemi i niedostatku kapitału relacja ceny ziemi do kapitału jest taka, że opłaca się łączyć duże ilości ziemi ze stosunkowo małą ilością kapitału. Produkcja utrzymuje się na niskich szczeblach intensywności kapitałowej. Natomiast tam, gdzie do dyspozycji jest duża obfitość środków technicznych (kapitału), ich cena jest relatywnie niska, zaś .nakłady kapitałowe dopiero przy wysokim poziomie intensywności przynoszą zerowy przychód krańcowy. Wychodząc od początkowego etapu zagospodarowania ziem wolnych do współczesności, można w sposób modelowy wyodrębnić kilka faz rozwoju intensyfikacji...

Jest to zbiór rzeczowych i osobowych czynników produkcji, wykorzystywanych w procesie wytwarzania. Czynnikami tymi są: praca żywa, środki trwałe i obrotowe, ziemia. Układ zasilania przekształca dopływ czynników produkcji w odpowiednio skomponowane odpływy, t j. strumienie środków zasilania i Usług. Związek między dopływami a odpływami, czyli funkcja przekształcenia, ma w niektórych wypadkach postać prostą, w innych — złożoną. Zależy to od rodzaju użytkowanych czynników produkcji (od tego, czy mają postać zasobu czy strumienia) oraz od intensywności ich wykorzystania w produkcji...

Związki konkurencyjne są najczęściej spotykaną w rolnictwie formą powiązań międzygałęziowych. Tym, co rodzi konkurencję i nadaje jej rangę prawidłowości ekonomicznej, jest ograniczoność zasobów ziemi, pracy i kapitału w rolnictwie. Dlatego konkurencja między produktami sprowadza się ostatecznie do konkurencji o zasoby czynników produkcji, a ściślej mówiąc — o możliwość ich zastosowania w poszczególnych działalnościach i gałęziach w jak największym rozmiarze. Przedmiotem konkurencji mogą być w zasadzie wszystkie rodzaje środków produkcji i pracy żywej...

Środki trwałe stanowią podstawowy składnik tego wyposażenia i mają decydujące znaczenie w technicznym uzbrojeniu pracy w długiej perspektywie. Są .więc elementem strukturalnym technicznego uzbrojenia pracy, charakteryzującym jego poziom w sposób trwały. Dlatego można je traktować jako element reprezentatywny wyposażenia technicznego rolnictwa w ogóle. W statystyce GUS do majątku rolnictwa wlicza się: melioracje, mechanizację, stałe plantacje, sprzęt i urządzenia rolnicze oraz budynki gospodarcze (w tym cześć budynków gospodarczo-mieszkalnych, bez budynków mieszkalnych). W ekonomice rolnictwa pojęcie kapitał (środki techniczne) używane jest do oznaczenia wszystkich elementów pracy uprzedmiotowionej, biorącej udział w procesie produkcji...

Stosunki suplementarne wyrażają się w procesie dopełniania jednych gałęzi innymi gałęziami. Dlatego mówiąc o stosunkach suplementarnych między gałęziami najczęściej ma się na myśli gałęzie związane -ze sobą użytkowaniem ściśle określonego rodzaju czynnika produkcji (np. tego samego budynku lub tej samej działki ziemi), jednakże w sposób -wykluczający możliwość ich wzajemnej rywalizacji. W znaczeniu bardziej ogólnym za gałęzie powiązane w sposób suplementarny można byłoby uważać wszystkie gałęzie spełniające warunki równania. Zgodnie :zaś z tym, przez pojęcie związków suplementarnych należałoby rozumieć także zjawiska świadczące o braku bezpośredniej zależności między gałęziami...

Od ponad dwóch dziesięcioleci w piśmiennictwie traktującym o wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych pojawiło się nowe określenie: kompleks wojskowo-przemysłowy. Samo zjawisko — zwłaszcza w jego początkowej postaci — znane było marksistom, badającym gospodarkę kapitalistyczną, od dawna. Proces zrastania się wielkich monopoli kapitalistycznych z różnymi ogniwami aparatu państwowego był w ekonomii politycznej kapitalizmu wielokrotnie analizowany i stanowi trwały element teorii kapitalizmu państwowo-monopolistycznego. Sam termin — „kompleks wojskowo-przemysłowy” – – nie został wprowadzony do leksykonu współczesnej wiedzy ekonomicznej i politologii przez marksistów. Jego autorstwo przypisuje się D...

W Związku Radzieckim — powszechna forma kołchozu, w której podstawowe środki produkcji oraz wytworzone produkty stanowią własność grupową, a podział dochodu dokonywany jest wg ilości i jakości pracy. W artelu rolnym uspołecznione są maszyny rolnicze (traktory, kombajny itd.), budynki gospodarcze, inwentarz żywy, uprawy wieloletnie, zapasy nasion i paszy, przedsiębiorstwa przetwórcze. Ziemia, na której artel rolny gospodaruje, stanowi własność państwową. Główną formą organizacji pracy w artelu rolnym jest stała brygada produkcyjna. Praca kołchoźników w gospodarce zespołowej opłacana jest akordowo i obliczana w -dniówkach obrachunkowych. Dochód artelu rolnego rozpada się na fundusz niepodzielny i podzielny...

Akumulacja wewnętrzna gospodarstwa chłopskiego, zwana też akumulacją wewnątrzgospodarczą, obejmuje następujące składniki: wydatki pieniężne na inwestycje produkcyjne, opłaty za melioracje i elektryfikację, przyrost wartości stada, przyrost wartości zapasów oraz przyrost zadłużenia. Akumulacja obejmuje więc zarówno to, co gospodarstwo chłopskie wytwarza samo i w formie naturalnej zużywa na cele produkcyjne, jak i to, co otrzymuje rolnictwo chłopskie z zewnątrz, z innych działów gospodarki narodowej. Podobnie jak w przypadku funduszu spożycia, w miarę rozwoju rolnictwa i jego modernizacji technicznej rośnie udział wydatków na zakup dóbr inwestycyjnych pochodzenia zewnętrznego (głównie przemysłowego), maleje zaś udział samozaopatrzenia produkcyjnego...

Obok procesu rozwarstwienia pojawił się na wsi kapitał finansowy. W krajach kapitalistycznych szybko rozwijał się kredyt hipoteczny. Instytucje kredytowe udzielały rolnikom długoterminowych pożyczek, które zapisywano w księgach gruntowych, zawierających szczegółowy opis sytuacji prawnej każdej nieruchomości (hipoteka). W przypadku bankructwa i przymusowej sprzedaży gospodarstwa rolnego w celu pokrycia długów, z sumy uzyskanej na licytacji spłacano przede wszystkim wierzycieli hipotecznych w kolejności wpisów do księgi gruntowej. Inni wierzyciele otrzymywali swe należności w miarę możliwości z pozostałej kwoty. Ponieważ hipoteczne zabezpieczenie dawało właścicielowi kapitału największe gwarancje, ta forma kredytu szeroko się rozwinęła...

W naszym rolnictwie najsilniejsza jest zazwyczaj konkurencja o ziemię, gdyż jest to środek produkcji ściśle zdeterminowany ilościowo zarówno w skali przedsiębiorstwa, jak i całego rolnictwa oraz stosunkowo uniwersalny, jeśli chodzi o sposoby i kierunki użytkowania. Nasilenie tej konkurencji maleje wraz z obniżaniem się jakości gleby. Niemal zupełnie wyłączone są z międzygałęziowej konkurencji o ziemię te rodzaje użytków rolnych, które z pewnych szczególnych względów mogą być użytkowane tylko w jeden, ściśle określony sposób. Przykładem takich użytków mogą być łąki, pastwiska, sady i inne trwałe plantacje, gleby górskie, gleby najgorsze lub ziemia pod zabudowę...