Stosunki komplementarne

Stosunki komplementarne są przeciwieństwem stosunków konkurencyjnych. Tutaj bowiem rozwój jednej gałęzi pobudza rozwój drugiej, a recesja jednej prowadzi do recesji drugiej. Najczęściej współdziałanie między gałęziami wynika z tytułu wzajemnego zaopatrywania się w niektóre środki produkcji. Tego typu powiązania występują dość często między działami produkcji roślinnej i zwierzęcej. Świadczenia pierwszego działu obejmują różnego rodzaju pasze, a drugiego — obornik i siłę pociągową. Świadczenia mogą mieć charakter dwustronny lub jednostronny — te ostatnie spotyka się jednak dużo rzadziej. Komplementarność gałęzi może również polegać na tym, że jedne gałęzie przyczyniają się do poprawy wyników osiąganych w innych. Tak na przykład, rośliny motylkowe i trawy, wzbogacając glebę w azot i ulepszając jej strukturę, bardzo korzystnie wpływają na następujące po nich rośliny zbożowe.. Podobnie jak związki suplementarne, tak i związki komplementarne mogą przerodzić się w stosunki konkurencyjne, jeżeli jedna z gałęzi współdziałających osiągnie zbyt duże rozmiary. Ilustracją tego może być następujący przykład. Uprawa roślin motylkowych współdziała z uprawą zboża i chowem bydła. Zwiększenie produkcji roślin motylkowych może początkowo przyczynić się do wzrostu zarówno produkcji zbóż, jak i produkcji bydła.