Owenizm

Angielskie skrzydło socjalizmu utopijnego, którego twórcą był wielki angielski myśliciel i działacz społeczny — R. Owen: był on reformatorem, założycielem ruchu spółdzielczego, a jednocześnie propagatorem socjalizmu jako ustroju równości i sprawiedliwości społecznej, bez prywatnej własności i antagonizmów klasowych. Ideą przewodnią Owena była przebudowa społeczeństwa na modłę komunistyczną, przeprowadzona drogą pokojową i ewolucyjną, przy użyciu metod przekonywania, a także eksperymentów na możliwie szeroka skalę. Wnikliwie i ostro krytykując kapitalizm Owen przeciwstawiał atomistycznie zbudowanemu społeczeństwu burżuazyjnemu zorganizowane społeczeństwo socjalistyczne, które miało powstać wówczas, gdy uda się uspołecznić w pełni środki produkcji i szeroko rozwinąć nowy system wychowawczy człowieka. System komunistycznych gmin spółdzielczych, zarządzanych centralnie i planowane, miał zespolić się z nowoczesnym systemem fabrycznym i właściwą mu organizacją produkcji. Owen wierzył, że przemiany dokona sama klasa robotnicza i dlatego usiłował połączyć swój socjalizm z młodym ruchem robotniczym. Owenizm zyskał sobie licznych uczniów i zwolenników w Anglii i USA, spośród których wybitniejszym dorobkiem ekonomicznym wyróżnili się W. Thompson i J. F. Bray. Jako kierunek socjalistyczny owenizm zamiera w latach 40-tych XIX w.