Kapitalizm monopolistyczny

W drugiej połowie XIX w. w gospodarce świata kapitalistycznego można zaobserwować nowe zjawiska, które prowadziły do umocnienia wpływów grupy największych posiadaczy kapitału. Walka konkurencyjna i wzrost produkcji doprowadziły do ukształtowania się olbrzymich przedsiębiorstw przemysłowych. W niektórych gałęziach wiązało się to z postępem technologicznym. W nowoczesnym przemyśle ciężkim niezbędne były duże, kosztowne urządzenia, jak np. wielkie piece lub walcownie. Poszczególni finansiści skupiali też stopniowo w swych rękach akcje różnorodnych, przedsiębiorstw i wywierali znaczny wpływ na całą gospodarkę kraju. Zjawiska te wystąpiły przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, lecz obserwować je można było również w najbardziej rozwiniętych państwach kapitalistycznych Europy oraz w Japonii. Kształtująca się warstwa największych kapitalistów wywierała zarazem coraz silniejszy wpływ na politykę. Wobec względnego nadmiaru kapitału w najbardziej rozwiniętych krajach kapitalistycznych, a niedostatku środków w państwach znajdujących się na niższym poziomie gospodarczym, jak również wobec różnic poziomu płac w różnych krajach, bardziej zyskowne było często lokowanie kapitałów za granicą niż inwestowanie w kraju. Pod koniec stulecia zjawisko to stało się jedną z przyczyn zahamowania rozwoju Anglii i Francji, a przyspieszenia tempa wzrostu produkcji w Stanach Zjednoczonych i niektórych innych państwach.