Prawo określające przede wszystkim wpływ wzrostu kapitału na położenie klasy robotniczej. Akumulacja kapitalistyczna polega na przekształceniu części wartości dodatkowej w nowy dodatkowy kapitał. Wzrost kapitału rozszerza pole produkcji, sprzyja postępowi technicznemu oraz podniesieniu siły produkcyjnej pracy: jednocześnie jednak rozszerza zakres kapitalistycznych stosunków wyzysku i prowadzi do zaostrzenia wewnętrznych sprzeczności i antagonizmów klasowych społeczeństwa kapitalistycznego. Akumulacji kapitalistycznej towarzyszy koncentracja środków produkcji i bogactwa w rękach kapitalistów, uzupełnia zaś ten proces centralizacja kapitałów już istniejących. Szczególną rolę w procesie kapitalistycznej akumulacji oraz związanej z tym koncentracji i centralizacji odgrywa wzrost organicznego składu kapitału, czyli silniejszy wzrost jego części stałej w porównaniu ze zmienną, reprezentującą wyłącznie popyt na siłę roboczą. W miarę wzrostu składu organicznego odtwarzane kapitały dawniej już istniejące odpychają coraz więcej robotników uprzednio zatrudnionych, powstające zaś kapitały przyciągają coraz mniej nowych robotników w porównaniu ze swą wielkością.
Leave a reply