Wielkość akumulacji społecznej, a więc skala obciążeń gospodarstw chłopskich na rzecz całego społeczeństwa jest zmienna i — najogólniej mówiąc — zależy od polityki ekonomicznej państwa prowadzonej na danym etapie rozwoju gospodarki. Jak już wspomniano, w okresie industrializacji kraju świadczenia rolnictwa na rzecz gospodarki narodowej są relatywnie wysokie. W Polsce stanowiły one około 1/4 wartości produkcji czystej gospodarki chłopskiej (łącznie ze świadczeniami realizowanymi przez system cen). Obecnie ich znaczenie i skala są znacznie mniejsze. Płatności na rzecz instytucji gospodarczych i osób trzecich wynikają ze stosunków cywilnych, w jakie wchodzi gospodarstwo ze swym otoczeniem. Płatności obejmują takie składniki, jak: ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne, czynsze dzierżawne płacone państwu za ziemię dzierżawiona z Państwowego Funduszu Ziemi lub też czynsze dzierżawne płacone osobom prywatnym, procenty od zaciągniętych kredytów oraz opłatę pracy najemnej, jeśli występuje ona w gospodarstwie. Płatności te również maja charakter obligatoryjny, jeśli wynikają ze stosunków cywilnych. Dochód rolniczy stanowi wielkość residualną w tym sensie, że jest to pozostałość po uregulowaniu przez gospodarstwo wszystkich zobowiązań i płatności. Jest to więc ta cześć produkcji czystej, którą ma do dyspozycji gospodarstwo.
Leave a reply