Podstawowe zasoby siły roboczej w rolnictwie Polski stanowi nadal siła robocza rodzin chłopskich. Wiąże się to z miejscem gospodarki chłopskiej w polskim rolnictwie. Ze względu na cechy społeczno-ekonomiczne gospodarki chłopskiej, a zwłaszcza na jednolitość gospodarstwa domowego i gospodarstwa rolnego, rzeczywisty stan siły roboczej wykorzystywanej w rolnictwie może być ustalony tylko w przybliżeniu. Siła robocza jest tu reprezentowana zarówno przez rolników kierujących gospodarstwem, jak i — w określonym stopniu — przez członków ich rodzin. Na podstawie badań przyjmuje się, że w rolnictwie obok męskiej siły roboczej zatrudnia się pozostałych członków rodzin i inne osoby zamieszkałe w gospodarstwie...

Kapitalizm w swym stadium imperialistycznym doprowadza do najbardziej wszechstronnego uspołecznienia produkcji. Ponieważ jednak społeczne środki produkcji pozostają nadal prywatną własnością niewielkiej liczby osób, sprzeczności produkcji kapitalistycznej zaostrzają się. Jednym z przejawów tego staje się względny nadmiar kapitału w krajach najbardziej rozwiniętych. Nie znajdując we własnym kraju dostatecznych terenów rentownej lokaty, nadmierny kapitał kieruje się za granicę, zwłaszcza do krajów słabo rozwiniętych. Z uwagi na to, że w krajach tych panuje brak kapitału, a ceny siły roboczej, surowców i ziemi są stosunkowo niskie, kapitał monopolistyczny może tam osiągać olbrzymie zyski. Ponadto wywóz kapitału za granicę ułatwia monopolom wywóz towarów...

Potoczna nazwa wyzysku dłużnika przez wierzyciela: polega na pobieraniu nadmiernych odsetek: pojawiła się jeszcze w formacji niewolniczej wraz z powstaniem kapitału pieniężnego. Kredyt lichwiarski przeznaczony był zazwyczaj na cele konsumpcyjne: popyt na ten kredyt wynikał nie z kalkulacji ekonomicznej, lecz z potrzeb osób popadających nieraz w bardzo krytyczne sytuacje wykorzystywano przez lichwiarza. Na wysoki poziom odsetek wpływało także duże ryzyko niewypłacalności związane z tego rodzaju transakcjami. Zakazy uprawiania liechwy, stosowane jeszcze w starożytności, nie mogły być skuteczne. Dopiero powstanie dobrze zorganizowanego rynku pieniężnego w kapitalizmie wyeliminowało lichwę dla osób posiadających zabezpieczenie pożyczek...

W ocenie opłacalności produkcji w gospodarce chłopskiej istotną rolę odgrywa poziom dochodowości. Należy wyróżnić tu trzy główne wskaźniki: dochód globalny lub czysty przypadający na jednostkę produkcji, na l ha, lub dochód globalny w przeliczeniu na l dzień pracy. Pierwszy z tych wskaźników służy do porównywania dochodowości tych samych produktów w różnych gospodarstwach lub rejonach, nie nadaje się natomiast-do porównywania dochodowości różnych produktów (z wyjątkiem porównywania dochodowości produkcji 4 zbóż). Znacznie większy walor poznawczy ma poziom dochodu przeliczonego na jednostkę powierzchni. W odniesieniu do produktów stanowi on miernik dochodowości powierzchni przeznaczonej pod uprawę poszczególnych produktów. Inne znaczenie ma tu miernik dochodu globalnego i dochodu czystego...

Układ transformacji. Jest to zbiór rozmaitych procesów biologicznych zachodzących w organizmach roślin i zwierząt. Swoistość tych procesów jest podstawą wyodrębniania w rolnictwie działów i gałęzi produkcji. Postęp w poznawaniu, i wykorzystywaniu praw rządzących rozwojem roślin i zwierząt stanowi jedno z podstawowych źródeł doskonalenia techniki działania w rolnictwie oraz wzrostu produkcji rolnej. Badaniem właściwości procesów biologicznych i sposobami ich wykorzystania zajmują się nauki przyrodniczo-rolnicze. W ekonomice rolnictwa procesom tym poświęca się również sporo uwagi, gdyż ich znajomość wykorzystuje się przy opisie prawidłowości techniczno-ekonomicznych zachodzących w gospodarce rolnej. Układ dystrybucji...

Intensyfikacja produkcji rolnej jest absolutną koniecznością rozwojową polskiego rolnictwa, podobnie zresztą jak i rolnictwa większości krajów Europy i świata. Konieczność ta wynika z wyczerpywania się rezerw ziem wolnych i nie zagospodarowanych. Obecnie powierzchnia rolna przypadająca na jednego mieszkańca stale maleje nie tylko w wyniku wzrostu liczby ludności, ale także w wyniku nieuchronnego ubytku ziemi użytkowanej rolniczo na rzecz uprzemysłowienia i urbanizacji. Jak wynika z przeprowadzonych szacunków, w większości krajów europejskich od połowy ubiegłego wieku powierzchnia użytków rolnych pozostaje bez zmian lub się zmniejsza przy jednoczesnym znacznym przyroście liczby ludności...

Stosowanie środków zmierzających do osiągnięcia w jakiejś dziedzinie zamierzonego celu w sposób najlepszy i najpełniejszy w oparciu przede wszystkim o zasady i metody wskazane przez zdrowy rozsądek. W wyniku zabiegów racjonalizacyjnych osiąga się lepsze wykorzystanie środków materialnych, zwiększa się wydajność pracy, poprawia się warunki pracy, obniża się koszty własne. Rodzaje racjonalizacji: techniczna — polega na ulepszeniu procesu technologicznego: ekonomiczna — obejmuje ulepszenia w zakresie służby zaopatrzenia, zbytu, gospodarki finansowej itd...

Wśród różnych sposobów wyrażania i kwantyfikowania podanych relacji najprostszym sposobem jest wyznaczanie ich jako ilorazu odpowiednio dobranych wielkości produkcji i czynników produkcji lub tylko czynników produkcji. Współczynniki te rozpatrywane łącznie charakteryzują technikę wytwórczą. Tak więc każdą technikę wytwórczą można opisać za pomocą odpowiadającego jej zestawu współczynników techniczno-ekonomicznych,. t j. za pomocą wektora , przy czym składowe tego wektora mogą być ujmowane w podziale na mniejszą lub większą klasę współczynników cząstkowych stosownie do stopnia agregacji poszczególnych czynników produkcji. Oprócz tego w zależności od sposobu ujmowania czynników produkcji mogą one mieć wymiar dwojaki, tzn. właściwy dla zasobu lub strumienia (nakładu)...

Analiza zróżnicowania rolnictwa w świecie i procesu intensyfikacji produkcji rolnej w poszczególnych krajach wskazuje na istnienie pewnych ogólnych prawidłowości, zgodnie z którymi układają się proporcje czynników produkcji decydujące o poziomie i charakterze intensywności gospodarki rolnej. W każdym kraju istnieją w określonym momencie historycznym pewne zasoby poszczególnych czynników produkcji. Decydują one, jak już wyjaśnialiśmy uprzednio, o poziomie i charakterze intensywności produkcji rolniczej. Inaczej kształtuje się ona w krajach zasobnych w ziemię o małej gęstości zaludnienia, inaczej w krajach gęsto zaludnionych, inaczej w krajach uprzemysłowionych, inaczej w technicznie nierozwiniętych itp...

Część bogactwa narodowego w postaci istniejącego w danym momencie zasobu dóbr ekonomicznych stanowiących rezultat uprzednio dokonanych nakładów pracy: obejmuje dobra, które w danym momencie albo znajdują się w granicach państwa bez względu na fakt, że część z nich jest własnością obywateli innych krajów, albo stanowią własność obywateli danego państwa włącznie z dobrami znajdującymi się za granicą, przy wyeliminowaniu dóbr znajdujących się w kraju, a stanowiących własność obywateli innych państw. Zależnie od punktu widzenia dobra stanowiące m,n. dzielą się na: społeczne i prywatne: produkcyjne i nieprodukcyjne: trwałe i obrotowe. Ocena majątku narodowego. jest bardzo trudna: podstawową metodę stanowi szacunek oparty o spis i natury. Zob, też: majątku narodowego bilans...