Na kontynencie najwcześniej dokonał się postęp w systemie bankowym i kredytowym we Francji. Po rewolucji 1848 r. zaczęły powstawać banki, udzielające kredytu przedsiębiorstwom przemysłowym, towarzystwom budowy kolei oraz właścicielom nieruchomości ziemskich. Jedną z pierwszych instytucji bankowych tego typu było założone w 1852 r. przez braci Pereire towarzystwo kredytowe pod nazwa Credit Mobilier. Działalność towarzystwa koncentrowała się na finansowaniu różnych przedsiębiorstw, zwłaszcza budowy kolei. Spekulacje giełdowe doprowadziły do jego ruiny. Credit Mobilier położył jednak duże zasługi w finansowaniu budowy kolei w Austro-Węgrzech, Rosji, Hiszpanii, Włoszech, a przede wszystkim we Francji...

Wartość produkcji końcowej netto obejmuje wartość sprzedanych produktów roślinnych, suszu ziemiopłodów, produktów pochodzenia zwierzęcego, wyrobów przemysłu rolnego oraz usług, pomniejszoną o wartość-zakupionych nasion i sadzeniaków, ziemiopłodów na produkcję suszu, surowców dla przemysłu rolnego, inwentarza żywego oraz pasz, skorygowaną o zmianę stanu inwentarza żywego, zapasów magazynowych i produkcji w toku oraz powiększoną o dotacje wyrównawcze. Produkcja końcowa netto jest miernikiem produkcji globalnej w tym sensie, że zawiera w sobie nakłady materiałowo-pieniężne. Obejmuje ona produkcję zakończoną, a więc te produkty, które w danym przedsiębiorstwie nie podlegają dalszej przeróbce i są zbywane...

Prawo określające przede wszystkim wpływ wzrostu kapitału na położenie klasy robotniczej. Akumulacja kapitalistyczna polega na przekształceniu części wartości dodatkowej w nowy dodatkowy kapitał. Wzrost kapitału rozszerza pole produkcji, sprzyja postępowi technicznemu oraz podniesieniu siły produkcyjnej pracy: jednocześnie jednak rozszerza zakres kapitalistycznych stosunków wyzysku i prowadzi do zaostrzenia wewnętrznych sprzeczności i antagonizmów klasowych społeczeństwa kapitalistycznego. Akumulacji kapitalistycznej towarzyszy koncentracja środków produkcji i bogactwa w rękach kapitalistów, uzupełnia zaś ten proces centralizacja kapitałów już istniejących...

Jednym z czynników określających wpływ militaryzacji na gospodarkę jest metoda finansowania programu militaryzacji. Teoretycznie istnieją tu następujące możliwości: po pierwsze — ściągnięcie przez państwo części bieżącej siły nabywczej w trybie zwiększenia opodatkowania społeczeństwa: po drugie — przez wykorzystanie zgromadzonych w systemie bankowym zakumulowanych i zaoszczędzonych środków finansowych (dług publiczny): po trzecie — przez uruchamianie dodatkowej inflacyjnej emisji pieniądza papierowego. Pierwsza metoda (wzrost opodatkowania) może zniwelować efekty koniunkturalne, uzyskane przez rozwijanie militaryzacji. Wzrost popytu wywołany zamówieniami zbrojeniowymi zostaje w tych warunkach ograniczony w wyniku przejęcia przez państwo części bieżącej siły nabywczej społeczeństwa...

W grupie współczynników technicznych produkcji ( wyróżniamy cztery podstawowe podgrupy, a mianowicie współczynniki pracochłonności produkcji, majątkochłonności produkcji, materiałochłonności produkcji i ziemiochłonności produkcji. Ich suma (odpowiednio obliczona) daje współczynnik pełnej nakładochłonności produkcji. Współczynniki techniczne pokazują, ile nakładów lub zasobów danego czynnika (dni pracy, ha ziemi, kg nawozów, liczby maszyn, m2 powierzchni budynków itd.) należy zastosować w procesie produkcji, żeby uzyskać jednostkę produktu rolnego (1000 jedn. zbożowych, 100 tyś. zł produkcji końcowej itp.). Dlatego właśnie bywają one określane mianem współczynników zapotrzebowania na czynniki produkcji lub normami technicznymi...

Popyt na żywność i surowce rolne jest podstawową siłą motoryczną produkcji rolniczej zaspokojenie popytu jest przecież celem rolnictwa. Wiele faktów wskazuje na to, że produkcja rolnicza i podaż oddziałują na charakter popytu. W określonym stopniu popyt dostosowuje się do podaży wynikającej z profilu produkcji rolniczej. W historycznym procesie wzajemnego dostosowywania się spożycia i produkcji rolniczej wykształcają się pewne specyficzne upodobania żywnościowe w różnych regionach geograficznych. Są one zarówno wyrazem dostosowania się rolnictwa do lokalnych warunków przyrodniczych, jak też dostosowania się spożycia do struktury produkcji rolniczej...

Klasyczny schemat powstania monopolistycznych form w gospodarce w uproszczeniu przedstawić można następująco: gdy stosunki kapitalistyczne zwyciężyły w jakimś państwie, przeważały przedsiębiorstwa niewielkich, a w najlepszym przypadku średnich rozmiarów: między nimi toczyła się zacięta walka konkurencyjna, która prowadziła do eliminowania najsłabszych, a rozbudowy najsilniejszych. Szczytowym momentem rozwoju było powstanie przedsiębiorstw-gigantów oraz organizacji typu monopolistycznego. Procesy takie występowały w Wielkiej Brytanii, we Francji i w innych państwach, w których rozwój kapitalizmu rozpoczął się stosunkowo wcześnie...

Wcześniejsze rozważania nad sposobami obliczania oraz nad użytecznością wskaźników ekonomicznej efektywności inwestycji w rolnictwie mogą rodzić przekonanie, że jest to problematyka, którą powinno zajmować się wyłącznie Centrum, gdyż ono decyduje o podstawowych proporcjach struktury rzeczowej dochodu narodowego. Rola branży, sektora czy pojedynczego przedsiębiorstwa rolnego sprowadza się bowiem do realizacji wcześniej podjętych decyzji. Rozumowanie to jest tylko pozornie poprawne, ponieważ nasz system planowania zakłada aktywne uczestnictwo Centrum w kształtowaniu podstawowych proporcji wydatków inwestycyjnych (np...

Militaryzacja oznacza skierowanie zasobów ekonomicznych do wytwarzania dóbr nie zwiększających globalnego funduszu konsumpcji społecznej, nie powiększających konsumowanej części dochodu narodowego. Jest więc czynnikiem hamującym wzrost realnych płac roboczych najszerszych kręgów społeczeństwa. Militaryzacja osłabia więc w efekcie proces rozszerzania się rynku wewnętrznego w gospodarce kapitalistycznej. Te skutki militaryzacji będą tym większe, im większa część wydatków zbrojeniowych będzie finansowana przez odciąganie bieżącej siły nabywczej społeczeństwa. Ożywienie koniunkturalne wywołane intensywnym wzrostem zbrojeń ma ograniczony i przejściowy charakter. Bodźce stymulujące koniunkturę występują tak długo, jak długo reali-' żuje się intensywny program zbrojeniowy...

Wielkość funduszu akumulacji ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju gospodarstwa chłopskiego, gdyż decyduje o skali reprodukcji rozszerzonej i o tempie przyrostu majątku produkcyjnego. Udział akumulacji w ogólnym dochodzie gospodarstwa chłopskiego nazywamy skłonnością do akumulacji (stopa akumulacji). W związku z tym, że główną część funduszu akumulacji stanowią inwestycje, często mówi się o skłonności do inwestowania lub o stopie inwestycji. Znajomość stóp akumulacji i inwestycji ma istotne znaczenie dla rozwoju gospodarstw i ich dynamiki. W ostatecznym rachunku właśnie one przesądzają o tempie i kierunkach rozwoju gospodarki i produkcji rolniczej, zwłaszcza w długim okresie. Jak więc widzimy, w gospodarstwie chłopskim występują dwie formy akumulacji — ...