Category Ekonomia

W Związku Radzieckim — powszechna forma kołchozu, w której podstawowe środki produkcji oraz wytworzone produkty stanowią własność grupową, a podział dochodu dokonywany jest wg ilości i jakości pracy. W artelu rolnym uspołecznione są maszyny rolnicze (traktory, kombajny itd.), budynki gospodarcze, inwentarz żywy, uprawy wieloletnie, zapasy nasion i paszy, przedsiębiorstwa przetwórcze. Ziemia, na której artel rolny gospodaruje, stanowi własność państwową. Główną formą organizacji pracy w artelu rolnym jest stała brygada produkcyjna. Praca kołchoźników w gospodarce zespołowej opłacana jest akordowo i obliczana w -dniówkach obrachunkowych. Dochód artelu rolnego rozpada się na fundusz niepodzielny i podzielny...

Akumulacja wewnętrzna gospodarstwa chłopskiego, zwana też akumulacją wewnątrzgospodarczą, obejmuje następujące składniki: wydatki pieniężne na inwestycje produkcyjne, opłaty za melioracje i elektryfikację, przyrost wartości stada, przyrost wartości zapasów oraz przyrost zadłużenia. Akumulacja obejmuje więc zarówno to, co gospodarstwo chłopskie wytwarza samo i w formie naturalnej zużywa na cele produkcyjne, jak i to, co otrzymuje rolnictwo chłopskie z zewnątrz, z innych działów gospodarki narodowej. Podobnie jak w przypadku funduszu spożycia, w miarę rozwoju rolnictwa i jego modernizacji technicznej rośnie udział wydatków na zakup dóbr inwestycyjnych pochodzenia zewnętrznego (głównie przemysłowego), maleje zaś udział samozaopatrzenia produkcyjnego...

Obok procesu rozwarstwienia pojawił się na wsi kapitał finansowy. W krajach kapitalistycznych szybko rozwijał się kredyt hipoteczny. Instytucje kredytowe udzielały rolnikom długoterminowych pożyczek, które zapisywano w księgach gruntowych, zawierających szczegółowy opis sytuacji prawnej każdej nieruchomości (hipoteka). W przypadku bankructwa i przymusowej sprzedaży gospodarstwa rolnego w celu pokrycia długów, z sumy uzyskanej na licytacji spłacano przede wszystkim wierzycieli hipotecznych w kolejności wpisów do księgi gruntowej. Inni wierzyciele otrzymywali swe należności w miarę możliwości z pozostałej kwoty. Ponieważ hipoteczne zabezpieczenie dawało właścicielowi kapitału największe gwarancje, ta forma kredytu szeroko się rozwinęła...

W naszym rolnictwie najsilniejsza jest zazwyczaj konkurencja o ziemię, gdyż jest to środek produkcji ściśle zdeterminowany ilościowo zarówno w skali przedsiębiorstwa, jak i całego rolnictwa oraz stosunkowo uniwersalny, jeśli chodzi o sposoby i kierunki użytkowania. Nasilenie tej konkurencji maleje wraz z obniżaniem się jakości gleby. Niemal zupełnie wyłączone są z międzygałęziowej konkurencji o ziemię te rodzaje użytków rolnych, które z pewnych szczególnych względów mogą być użytkowane tylko w jeden, ściśle określony sposób. Przykładem takich użytków mogą być łąki, pastwiska, sady i inne trwałe plantacje, gleby górskie, gleby najgorsze lub ziemia pod zabudowę...

Koszty alternatywne określane są jako koszty korzyści utraconych na skutek poniechania określonej działalności. Nie są to więc koszty faktycznie ponoszone, lecz jedynie koszty kalkulowane. Pozwalają nam one ocenić, która z dwóch alternatywnych możliwości jest korzystniejsza. Jeśli trudno jest ustalić faktyczne koszty rozpatrywanej działalności, koszty te możemy zastąpić kosztem alternatywnym obliczając korzyści utracone na skutek rezygnacji z innej działalności, której miejsce dana działalność ma zająć. Na przykład zamiast kosztu uprawy określonej rośliny pastewnej można brać pod uwagę utraconą korzyść z uprawy rośliny towarowej, która by w płodozmianie odgrywała tę samą rolę co wspomniana roślina pastewna...

W gospodarce socjalistycznej rynek, jako forma więzi ekonomicznej między rolnictwem a innymi działami gospodarki narodowej, wymaga swoistych metod regulacji. Metody te służą podporządkowaniu rynku systemowi gospodarki planowej. Prawa ekonomiczne działające na rynku chłopskim mają charakter żywiołowy, ponieważ poszczególni producenci podejmują samodzielnie decyzje dotyczące rozmiarów produkcji oraz terminów i ilości produktów dostarczonych na rynek. W związku z rozproszeniem produkcji rolnej (decyzje powyższe podejmują miliony samodzielnych gospodarstw) niezbędną równowagę między podażą różnych produktów rolnych i popytem na nie osiąga się za pośrednictwem żywiołowego dostosowywania się tych wielkości przez mechanizm cenowy...

Koncepcje konserwatywne, neoliberalne nie są niczym nowym w historii burżuazyjnej ekonomii politycznej, a ich odrodzenie jest jedynie przejawem nowego etapu kryzysu tej ekonomii — tym razem kryzysu keynesizmu, tak jak wielki kryzys ekonomiczny lat trzydziestych ujawnił kryzys koncepcji opartych na zasadach klasycznej ekonomii burżuazyjnej. Ich ośrodkiem stały się USA, gdzie znalazły też one zastosowanie w praktyce polityki gospodarczej administracji republikańskiej Reagana. Istotę koncepcji konserwatywnych, zwanych też teoriami podaży w odróżnieniu od keynesowskich koncepcji określanych jako popytowe, można streścić następująco...

W odniesieniu do sterowania rozwojem rolnictwa można sformułować szereg zasad, które powinny być przestrzegane, ażeby osiągnąć najwyższą skuteczność oddziaływań sterujących. Nie sposób omówić wszystkich zasad, skoncentrujmy się zatem na najważniejszych. Rozwój rolnictwa — na co uprzednio wskazano — obejmuje wiele wzajemnie sprzężonych, -aczkolwiek bardzo zróżnicowanych procesów i zjawisk społeczno-ekonomicznych. W toku oddziaływania na proces rozwoju rolnictwa trzeba te procesy i zjawiska ujmować kompleksowo, t j. uwzględniać dialektyczne związki między nimi. Takie podejście, zwane obecnie coraz częściej podejściem systemowym, powinno stanowić pierwszą podstawową zasadę sterowania rozwojem rolnictwa...

Po wyodrębnieniu podstawowych grup współczynników techniczno-ekonomicznych można dokonać dalszego ich podziału na takie podgrupy (rodzaje), które bywają najczęściej stosowane do opisu techniki wytwórczej. Omówimy — w sposób ogólny — ich sens ekonomiczny. W grupie współczynników wydajności czynników produkcji wyróżniamy cztery podgrupy, a mianowicie współczynniki wydajności pracy żywej, środków trwałych produkcji (majątku produkcyjnego), środków obrotowych produkcji (materiałów i usług) i ziemi...

Cele mogą być im przekazywane wprost (bezpośrednio) — jako zadania lub pośrednio — poprzez pewne parametry (tj. przez uruchomienie odpowiadających im instrumentów sterowania). Niektóre z celów są trudne do jednoznacznego sformułowania wprost, muszą one być formułowane pośrednio, przez cele cząstkowe. Na przykład, cel społeczny, jakim jest przebudowa techniczna i społeczna naszego rolnictwa, trudno byłoby sformułować wprost, chociażby ze względu na brak jednoznacznych kryteriów jego oceny. Natomiast można cel ten „rozpisać” na cele cząstkowe, odnoszące się do pewnych wycinków sfery obejmowanej przez cel zasadniczy...