Łączna nazwa na określenie tych wszystkich urządzeń publicznych, których zadaniem jest zabezpieczenie obywateli, poprzez odpowiednie świadczenia społeczne, przed ujemnymi następstwami utraty lub ograniczenia możliwości zarobkowania oraz zwiększonych obciążeń rodzinnych. W tak pojęty zakres ZS wchodzi profilaktyka zdrowotna i społeczna, ochrona zdrowia i zdolności do pracy (służba sanitarna i lecznicza, przemysłowa służba zdrowia), bhp, opieka nad matką i dzieckiem itp...

Ingerencja państwa w życie gospodarcze osiąga tu najwyższy, możliwy w gospodarce kapitalistycznej szczebel. Należy podkreślić, że wzrost roli ekonomicznej państwa M. Dobb, Właściwości kapitalizmu XX wieku po I wojnie światowej, kapitalistycznego w tych warunkach nie jest przypadkowy. Wojny prowadzone w kapitalizmie przedmonopolistycznym nie wymagały jeszcze angażowania poważnej części ekonomicznych zasobów walczących stron. Przygotowanie wojny pod względem ekonomicznym sprowadzało się wówczas do przygotowania zapasów sprzętu oraz środków finansowych, z których finansowano zakupy na potrzeby armii...

Przy istnieniu obfitych zasobów ziemi w stosunku do liczby ludności nie ma potrzeby prowadzenia tak intensywnej gospodarki rolnej jak wówczas, gdy zasoby te są szczupłe. W tym wypadku intensyfikacja gospodarki rolnej ma charakter procesu wyrównującego niedobór ziemi (zastępującego ziemię). Zasobność w ziemię decyduje w takim razie o celowości stosowania technik intensywnych (jeśli chodzi o zagospodarowanie ziemi). Możliwości (i zakres) stosowania tych technik określane są natomiast przez stopień dostępu rolnictwa do zasobów środków technicznych lub (w mniejszym stopniu) siły roboczej. O tym, który z tych dwóch czynników jest w większym zakresie wykorzystywany w gospodarce rolnej, decyduje poziom rozwoju i struktura gospodarki narodowej...

Na zachodzie kontynentu europejskiego liberalizm gospodarczy zaczął się rozpowszechniać pod koniec XVIII w., zaś w Europie środkowej i wschodniej w pierwszej połowie XIX w. Politykę liberalną, podobnie jak w Anglii, stosowano przede wszystkim w poszczególnych państwach w odniesieniu do spraw własnej gospodarki, jednak w sposób znacznie mniej konsekwentny. W polityce gospodarczej w stosunku do zagranicy istotną rolę odgrywała nadal protekcjonistyczna ochrona przed napływem obcych towarów przemysłowych. Rozprzestrzenianie się liberalizmu w wewnętrznej polityce gospodarczej związane było, podobnie zresztą jak w Anglii, z likwidowaniem pozostałości ograniczeń feudalnych w przemyśle i handlu, hamujących rozwój stosunków kapitalistycznych. We Francji w 1774 r. ministrem skarbu został A...

Mieszkania stanowią jedne z najbardziej pożądanych i najkosztowniejszych dóbr, podaż których wywiera silny wpływ na strukturę wydatków ludności. Po olbrzymich zniszczeniach wojennych (w miastach uległo zniszczeniu ok. 3 mln izb) budownictwo mieszkaniowe zaczęło rozwijać się bardzo szybko. W latach 1945—1975 zbudowano blisko 4,5 mln mieszkań o łącznej liczbie przeszło 13 mln izb. Przyrost mieszkań nie nadąża jednak ani za przyrostem naturalnym, ani za liczbą nowych małżeństw, chociaż do 1965 r. zaznaczała się wyraźnie poprawa w sytuacji mieszkaniowej ludności. W następnych latach w budownictwie mieszkaniowym nastąpiła stagnacja, a nawet zaznaczyły się tendencje spadkowe (1989— 1971)...

Przez efektywność poszczególnego nakładu rozumiemy stosunek między wartością krańcowego przyrostu produkcji z danego nakładu a kosztem jednostkowym tego nakładu. Jeśli krańcowy produkt uzyskiwany z jednego nakładu jest wyższy niż w przypadku innego, należy tak długo zwiększać udział pierwszego nakładu a zmniejszać udział drugiego, aż ich krańcowe produkty ulegną wyrównaniu. Tak więc substytuowanie nakładu mniej produktywnego bardziej produktywnym musi doprowadzić do wyrównania się ich krańcowej produkcyjności. W punkcie wyrównywania się krańcowej produkcyjności nakładów dalsza zmiana ich proporcji nie jest racjonalna, gdyż spowodowałaby odwrócenie sytuacji wyjściowej, tzn. zwiększenie krańcowej dochodowości nakładu drugiego w stosunku do pierwszego i konieczność odwrotnej substytucji...

Militaryzacja wywołuje wiele doniosłych zmian w mechanizmie funkcjonowania gospodarki kapitalistycznej. Wybitny angielski marksistowski ekonomista — Maurice Dobb, przypominając uwagi W. Lenina o związku między wojną imperia-listyczną a ukształtowaniem się kapitalizmu państwowo-mono-polistycznego, stwierdza, że „…znaczenie problemów gospodarki wojennej w naszych czasach niewątpliwie stanowi główną przyczynę, dla jakiej w bieżącym stuleciu zakres ekonomicznych funkcji państwa przybrał rozmiary zupełnie inne niż w epoce laisez-faire i liberalizmu gospodarczego XIX wieku...

Przed omówieniem metodologii rachunku efektywności inwestycji konieczne jest sprecyzowanie kilku podstawowych pojęć z tego zakresu. Terminem podstawowym jest pojęcie inwestycji. nazywamy nakłady gospodarcze ponoszone w celu stworzenia lub powiększenia zasobów środków trwałych albo dokładniej: ogól nakładów związanych z tworzeniem obiektów nowych, rekonstrukcją i odbudową obiektów istniejących oraz urządzeń majątku trwałego zarówno produkcyjnego, jak i nieprodukcyjnego. W praktyce gospodarczej odróżnia się pojęcia: inwestycje i nakłady inwestycyjne. Podstawowym celem działalności inwestycyjnej jest tworzenie nowych środków trwałych (inwestycji). Środek trwały może być nowy w rozumieniu tylko fizycznym, ale niekoniecznie ekonomicznym...

Podstawowym, działem produkcji gospodarstwa rolnego jest produkcja roślinna, gdyż tu odbywa się, w wyniku procesu fotosyntezy, przetwarzanie energii słonecznej na energię zawartą w masie organicznej roślin. Produkty roślinne tylko w ograniczonym stopniu nadają się do bezpośredniej konsumpcji, natomiast duża ich część może być zużytkowana dopiero po przetworzeniu. Ograniczona przydatność konsumpcyjna produktów roślinnych stwarza konieczność ich przetworzenia w produkcji zwierzęcej (spasania). Wielkość zasobów paszowych oraz ich struktura i jakość wyznaczane przez produkcję roślinną określają rozmiary i kierunki produkcji zwierzęcej. Między wielkością i strukturą zasobów paszowych a poziomem produkcji roślinnej istnieje zależność bezpośrednia...

Proces zmniejszania się wartości środków trwałych w gospodarce narodowej, następujący w wyniku niepokrywania przez kapitalne remonty i nowe inwestycje bieżącego ubytku wartości środków trwałych w danym okresie. W gospodarce narodowej następują jednocześnie dwa procesy: tworzenia nowych środków trwałych: ubytku wartości funkcjonujących środków trwałych. Jeśli od inwestycji nowych wraz z kapitalnymi remontami odliczymy wartość zużytych środków trwałych, otrzymamy inwestycje właściwe lub inwestycje netto. Gdy rachunek wykazuje brak inwestycji netto i spadek wartości środków trwałych, wówczas mówimy o dekapitalizacja majątku trwałego...